พระพุทธศาสนามีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการสร้างสังคมไทยมาตั้งแต่สมัยโบราณ ในระดับใหญ่ ศาสนาเป็นกำลังสำคัญในการสร้างความมั่นคงให้กับชาติไทย ซึ่งแสดงออกผ่านกิจกรรมต่างๆ เช่น การจัดงานเทศกาลทางศาสนาเพื่อเสริมสร้างความสัมพันธ์ระหว่างชุมชน พระมหากษัตริย์ซึ่งทรงเป็นประมุขของประเทศ ทรงนับถือศาสนาพุทธและเป็นผู้สืบสานศาสนาพุทธและศาสนาอื่นๆ ที่ได้รับการยอมรับในประเทศ ในระดับส่วนบุคคล คำสอนของศาสนาพุทธได้กลายมาเป็นตัวกำหนดวิธีคิดและการกระทำของคนไทย เด็กๆ ได้รับการสอนให้สวดมนต์ นั่งสมาธิ และบำเพ็ญความดีตั้งแต่ยังเล็ก “การทำบุญ” เป็นคำภาษาไทยที่แปลว่า “การทำบุญ” คำนี้หมายถึงการบำเพ็ญความดีผ่านการกระทำเชิงบวก เช่น การช่วยเหลือผู้อื่น การพูดความจริง และการยับยั้งชั่งใจจากความปรารถนาเชิงลบ การทำบุญเป็นกิจกรรมที่ปฏิบัติกันเป็นประจำในทุกช่วงชีวิตของคนไทย ตั้งแต่เกิดจนตาย เชื่อกันว่าการทำความดีสามารถช่วยให้ตนเองและผู้อื่นพ้นทุกข์ได้

ประเทศไทยเป็นแหล่งกำเนิดครูบาอาจารย์และประเพณีทางพุทธศาสนาที่ยิ่งใหญ่หลายท่าน โดยมีอาจารย์มั่นและอาจารย์ชาเป็นผู้นำในการปฏิบัติธรรม เช่น อาจารย์มั่นและอาจารย์ชา อาจารย์ป่าของไทย อาจารย์ชาเป็นผู้สืบทอดประเพณีนี้ทั้งในและต่างประเทศ ประเพณีหนึ่งที่ยังคงได้รับความนิยมคือการทำสมาธิแบบมีสติ การปฏิบัตินี้ส่งเสริมให้บุคคลสามารถบรรลุธรรมสูงสุดได้ รวมทั้งยังได้รับประโยชน์ทั้งทางกายและจิตใจ ปัจจุบันวัดพุทธหลายแห่งทั่วประเทศไทยยังคงเปิดสอนการทำสมาธิฟรีแก่ผู้เข้าร่วมที่สนใจทุกคน